Tło
Porsche dla prezesa, czyli patologie publicznego finansowania kultury w Polsce
20-07-2025

W ubiegłym miesiącu polecaliśmy Wam artykuł, w którym dr Stanisław Wójtowicz, Członek Honorowy naszego Stowarzyszenia, wskazywał, w jaki sposób wolny rynek może zapewniać finansowanie i powstawanie dóbr kultury. Dziś mamy dla Was kolejny tekst dr. Wójtowicza na łamach Warsaw Enterprise Institute, tym razem koncentrujący się na drugiej stronie barykady: państwowych instytucjach kulturalnych i tym, jakie patologie i nieprawidłowości wynikają ze sposobu ich działania.

Na przykładzie takich instytucji jak Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Fundusz Wsparcia Kultury czy Polski Instytut Sztuki Filmowej oraz wyników przeprowadzonych w nich kontroli, dr Wójtowicz wskazuje na szerszy, systemowy problem związany z przymusowym finansowaniem czegoś, co w etatystycznych założeniach nie musi być rentowne, ponieważ przynosi niewymierne korzyści społeczeństwu. Oprócz czysto finansowej nieefektywności bieżącego systemu finansowania kultury, autor zwraca również uwagę na nieuchronność konfliktów interesów w momencie, gdy o rozdysponowaniu środków na finansowanie danej dziedziny kultury decydują eksperci wywodzący się ze środowiska, które ma te środki otrzymywać.

Artykuł nie poprzestaje jednak wyłącznie na wytykaniu niedoskonałości status quo, ale prezentuje również szereg rozwiązań, które można wdrożyć w celu stopniowej ewolucji w stronę systemu bardziej urynkowionego, efektywnego i sprawiedliwego. O ile rzecz jasna z libertariańskiego punktu widzenia najbardziej pożądanym rozwiązaniem byłoby całkowite wycofanie państwa z obszaru kultury, o tyle partnerstwo publiczno-prywatne czy zachęty podatkowe dla prywatnego mecenatu stanowiłyby niewątpliwy krok we właściwą stronę – a przy tym w obecnym klimacie politycznym łatwiej byłoby doprowadzić do ich wejścia w życie.

Link do tekstu znajduje się W TYM MIEJSCU.

Stowarzyszenie Libertariańskie